Thủ tướng Phạm Minh Chính vừa có công điện về tập trung tìm cách chống khai thác hải sản bất hợp pháp, không báo cáo, không theo quy định (IUU) và gỡ cảnh báo thẻ vàng của Ủy ban châu Âu (EC).
Kể từ khi bị áp thẻ vàng năm 2017, thủy sản - một trong những ngành xuất khẩu quan trọng của Việt Nam - đã bị ảnh hưởng không nhỏ. Theo Hiệp hội Chế biến và xuất khẩu thủy sản (VASEP), năm 2022, tức sau 5 năm, tỷ trọng hàng sang thị trường này giảm còn 9,4%. EU cũng tụt từ vị trí thứ hai xuống thứ 4 trong các thị trường nhập khẩu thủy sản Việt Nam. Nếu thẻ vàng chuyển đỏ, thiệt hại xuất khẩu riêng sang EU có thể lên đến 518 triệu USD. Ngành khai thác, chế biến thủy sản cũng có khả năng giảm ít nhất 30% so với công suất hiện tại. Do vậy, nhiều năm nay, Việt Nam rất nỗ lực trong việc tháo thẻ vàng IUU.
Tuy nhiên, theo Công điện, đến nay, việc chống khai thác IUU vẫn còn nhiều tồn tại. Tình trạng tàu cá vi phạm ở vùng biển nước ngoài vẫn xảy ra; thực thi pháp luật tại địa phương còn chưa đồng bộ, chậm trễ trong điều tra, xác minh, xử lý các vụ việc vi phạm; đặc biệt là vi phạm khai thác hải sản bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài, xử phạt vi phạm quy định về mất kết nối thiết bị giám sát hành trình, vượt ranh giới trên biển. Bên cạnh đó, việc truy xuất nguồn gốc thủy sản khai thác vẫn còn yếu. Những điều này dẫn đến nguy cơ cao châu Âu nâng cảnh báo lên thẻ đỏ.
Do đó, một trong những yêu cầu mà Thủ tướng giao Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Giao thông vận tải, Tư pháp, các địa phương là đảm bảo chứng nhận, truy gốc nguồn gốc thủy sản. Theo đó, cần tổng rà soát các doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản sang thị trường châu Âu, đảm bảo hồ sơ đầy đủ, hợp pháp, xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm (nếu đủ căn cứ xử lý hình sự); trong đó, đặc biệt tập trung vào các lô hàng với cá ngừ vây vàng, mắt to, cá cờ kiếm.
Cơ quan chức năng cũng cần thực hiện đúng quy định trong xác nhận, chứng nhận sản phẩm thuỷ sản khai thác trong nước; nghiêm cấm và xử lý nghiêm các trường hợp hợp thức hóa hồ sơ; Hoàn thiện, đưa vào sử dụng hệ thống truy xuất nguồn gốc điện tử để theo dõi sản phẩm; Kiểm soát hoạt động của các tàu cá, xử lý nghiêm những tàu cá không đủ điều kiện hoạt động.
Thủ tướng cũng yêu cầu có chính sách chuyển đổi, hỗ trợ sinh kế cho ngư dân tự nguyện không tham gia khai thác thủy sản hoặc tàu cá không còn đủ điều kiện theo quy định.
Thủ tướng cho biết thực hiện các biện pháp xử lý mạnh, không để tàu cá vi phạm khai thác bất hợp pháp ở vùng biển nước ngoài; Điều tra, xử lý triệt để các trường hợp tàu cá gửi thiết bị giám sát hành trình trên tàu cá khác, tàu cá tiếp tay, vận chuyển thiết bị giám sát của tàu cá khác. 100% các trường hợp vi phạm đều bị xử phạt.
Ông yêu cầu xử lý nghiêm các tổ chức, cá nhân vì lợi ích riêng, cố tình thực hiện hành vi trái phép ảnh hưởng đến lợi ích quốc gia.
Đức Minh